Są pytania, które zmieniają życie. Jednym z nich jest: czy to na pewno moje dziecko? Choć może brzmieć dramatycznie, to dla wielu osób to pytanie nie jest wyłącznie emocjonalnym dylematem, ale początkiem procedury prawnej i diagnostycznej. Badanie ojcostwa staje się w takich przypadkach nie tylko testem DNA, ale także punktem zwrotnym dla rodzinnych relacji, spraw majątkowych czy nawet tożsamości dziecka. Ostateczny wynik może przynieść ulgę, zakończyć długotrwałe konflikty lub całkowicie przewartościować relacje. Poniżej przedstawiamy sytuacje, w których badanie ojcostwa staje się nieodzowne oraz jakie dokładnie testy mogą być pomocne w ustaleniu prawdy.

Badanie ojcostwa – kiedy sądowe ustalenie ojcostwa jest potrzebne ?

Nie każda wątpliwość trafia do sądu, ale bywa, że tylko sąd może nakazać stronom wykonanie testu na ojcostwo. Najczęściej dotyczy to spraw, w których jedna ze stron – matka, domniemany ojciec lub dziecko – domaga się formalnego potwierdzenia lub zaprzeczenia pokrewieństwa. Badanie ojcostwa w postępowaniu sądowym wykorzystywane jest głównie w sprawach o alimenty, zaprzeczenie ojcostwa lub ustalenie ojcostwa wobec nieślubnych dzieci.

W takich przypadkach sąd zleca badanie genetyczne, które wykonywane jest w akredytowanych laboratoriach. Pobranie materiału biologicznego – najczęściej wymazu z policzka – od dziecka i domniemanego ojca (czasem także matki) pozwala na porównanie profili genetycznych. Wynik ma charakter dowodowy i może mieć decydujący wpływ na dalszy przebieg sprawy.

Badanie ojcostwa – ustalenie ojcostwa a dziedziczenie

Sprawy spadkowe rzadko kojarzą się z testami DNA, a jednak badanie ojcostwa może odegrać istotną rolę w sytuacjach, gdy ustalenie pokrewieństwa decyduje o prawie do spadku. Jeżeli ojciec dziecka nie został formalnie uznany za rodzica, nie zawsze możliwe jest dziedziczenie z mocy prawa.

W takich sytuacjach, szczególnie po śmierci domniemanego ojca, badanie ojcostwa może zostać przeprowadzone na podstawie materiału genetycznego krewnych – np. brata, siostry, a nawet dziadków. Testy DNA mogą więc nie tylko wyjaśnić biologiczne pochodzenie, ale również otworzyć (lub zamknąć) drogę do dziedziczenia nieruchomości, majątku czy długów.

Badanie ojcostwa – kiedy testy na ojcostwo mogą być niezbędne ?

Nie wszystkie sytuacje wymagają interwencji sądu. Wiele testów wykonywanych jest prywatnie, na życzenie osób, które chcą poznać prawdę – czasem dyskretnie, bez informowania innych członków rodziny. Badanie ojcostwa może być niezbędne, gdy:

• pojawiają się wątpliwości co do wierności partnerki,

• dziecko nie jest podobne do ojca,

• ojciec ma wątpliwości przed uznaniem dziecka,

• matka nie chce ujawniać tożsamości biologicznego ojca.

Wiarygodność takich badań przekracza 99,999%, co w praktyce oznacza pewność lub całkowite wykluczenie ojcostwa.

Badanie ojcostwa – jakie koszty wiążą się z badaniami DNA ?

Ceny badań różnią się w zależności od formy (prywatna czy sądowa) oraz zakresu diagnostyki. Najprostsze testy porównawcze profilu DNA (ojciec + dziecko) kosztują od około 700 do 1500 zł. W przypadku badania trójki (ojciec, matka, dziecko) cena może wzrosnąć do 2000 zł.

Jeśli materiał DNA pochodzi z niestandardowego źródła (np. włosów, szczoteczki do zębów), koszt może być wyższy ze względu na dodatkowe procedury laboratoryjne. Sądowe badanie ojcostwa z reguły opłacane jest przez stronę, która złożyła wniosek, choć sąd może później zdecydować o podziale kosztów lub ich zwrocie.