Kiedy mówi się o wykluczeniu ojcostwa?

Testy DNA na ojcostwo uznaje się obecnie za najprecyzyjniejszą metodę weryfikacji biologicznego pokrewieństwa między danymi osobami. Zarówno prywatny, jak i sądowy test na ojcostwo może dać jeden z dwóch możliwych wyników – potwierdzić ojcostwo na ponad 99,99% lub też wykluczyć taką możliwość ze 100% pewnością. Kiedy mamy do czynienia z tym drugim przypadkiem, a więc jednoznacznym zaprzeczeniem biologicznego ojcostwa?

Kilka słów o markerach genetycznych i „mendlowskiej” teorii dziedziczenia …

Badanie DNA na ojcostwo wykonuje się zwykle przy użyciu metody Multiplex STR. Polega ona na analizie kilkunastu markerów genetycznych, określanych także mianem loci lub układów niekodujących. Pod tym pojęciem kryją się charakterystyczne miejsca zlokalizowane na ludzkim DNA. Każdy analizowany marker reprezentują dwie liczby. Dlaczego akurat dwie?
Zgodnie z koncepcją dziedziczenia zaproponowaną przez czeskiego przyrodnika G. Mendla, człowiek posiada dwie kopie materiału genetycznego, przy czym jedną z nich przekazuje mu biologiczny ojciec, drugą zaś matka. Idąc tym tropem można już łatwo wywnioskować, że liczby opisujące dany marker otrzymujemy „w spadku” po rodzicach, a konkretnie po jednej od każdego z nich.

W badaniach DNA na ustalenie ojcostwa uwzględnia się przeważnie 16 układów niekodujących, choć ostatnio niektóre laboratoria zwiększają tę liczbę do 24. Na wyniku przedstawia się je zazwyczaj w postaci tabelarycznego zestawienia.

Potwierdzenie ojcostwa

Ustalenie ojcostwa polega na porównaniu markerów genetycznych należących do badanych osób pod kątem ich zgodności. Potwierdzenie ojcostwa następuje wówczas, gdy ojciec i dziecko mają po jednej wspólnej liczbie w każdym z analizowanych markerów – kolejność ich zapisu nie ma znaczenia. Przykład wyniku potwierdzającego ojcostwo zamieszczono poniżej.

Wynik potwierdzający ojcostwo

Wykluczenie ojcostwa

O wykluczeniu ojcostwa mówi się w przypadku wystąpienia co najmniej 4 różnic w obszarze wszystkich badanych układów niekodujących.  Przykładowy wynik wykluczający ojcostwo przedstawiono poniżej.

Wynik wykluczający ojcostwo

Pojawienie się 1-2 rozbieżności prowadzi do wydania wyniku niejednoznacznego, który oznacza konieczność uczestnictwa w badaniu dodatkowej osoby, a jest nią zwykle matka dziecka. Otrzymanie wyniku niejednoznacznego czyli takiego, który ani nie potwierdza, ani nie zaprzecza ojcostwa może być konsekwencją obecności mutacji genetycznej u dziecka.  Będziemy mieli z nim do czynienia również wtedy, gdy domniemanym okaże się jeden z dwóch blisko spokrewnionych mężczyzn.

Więcej informacji: