Celiakia u dzieci – na jakie objawy zwrócić uwagę?

Celiakia u dzieci jest chorobą autoimmunologiczną, która powoduje nieprawidłową reakcję organizmu na gluten, czyli białko obecne w wielu rodzajach zbóż. Rozpoznanie i leczenie celiakii jest kluczowe dla zapewnienia zdrowego rozwoju dziecka. W tym artykule omówimy objawy, badania diagnostyczne, konsekwencje nieleczonej celiakii oraz zasady diety bezglutenowej dla dziecka.

Objawy celiakii u dzieci

Objawy celiakii u dzieci mogą być różnorodne i nie zawsze są od razu zauważalne. Diagnostyka nietolerancji glutenu jest procesem czasochłonnym, a to za sprawą objawów choroby, które są zbliżone do wielu innych dolegliwości. W przypadku celiakii u dzieci objawów chorobowych jest nieznacznie mniej niż w przypadku osób dorosłych, skarżących się na tę chorobę. Należą do nich:

• Problemy żołądkowo-jelitowe, takie jak ból brzucha, biegunka, zaparcia, wzdęcia.
• Niski wzrost lub niedobory wagi.
• Zmęczenie i brak energii (przekładające się na problemy w nauce).
• Anemia spowodowana niedoborem żelaza.
• Zachowania drażliwe i zmiany nastroju.
• U niektórych dzieci mogą występować także wysypki skórne.

Jak diagnozować celiakię u dzieci?

Diagnostyka celiakii u dzieci powinna przebiegać możliwie szybko i bezboleśnie. Bardzo dobrym rozwiązaniem by rozpocząć poszukiwanie przyczyn uciążliwych dolegliwości są badania genetyczne. Dlaczego tak jest?

• testy genetyczne są bezbolesne i nieinwazyjne – próbkę do badania stanowi jedynie wymaz z policzka
• do badania nie trzeba się przygotowywać – to czy Pacjent jest na diecie lub nie, nie ma żadnego znaczenia
• badanie pozwala wykluczyć chorobę już po pierwszym wyniku – brak mutacji w genach HLA-DQ2.2, HLA-DQ2.5 i/lub HLA-DQ8 oznacza brak celiakii do końca życia
• pewna informacja, 100% skuteczności – specyficzność kliniczna badania wynosi 100%, a to oznacza brak wyników fałszywych.

Pozytywny wynik testu genetycznego w kierunku celiakii oznacza, że mamy predyspozycję do zachorowania na celiakię. Możemy chorować na nią już w chwili badania, a może to nastąpić w dowolnym momencie w przyszłości. Jak zweryfikować tę informację?

Dalsza diagnoza celiakii u dzieci opiera się na testach serologicznych w celu wykrycia przeciwciał charakterystycznych dla celiakii. U najmłodszych Pacjentów unika się gastroskopii. Jeśli chodzi o testy z krwi to najczęściej rekomendowane są badania poziomu przeciwciał anty-tkankowej transglutaminazy IgA (tTG-IgA), a także całkowity poziom immunoglobuliny A (IgA), aby wykluczyć niedobór IgA, który może prowadzić do fałszywie negatywnych wyników.

Nietolerancja glutenu u dzieci – konsekwencje nieleczonej  celiakii

Nieleczenie celiakii u dzieci może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, a niektóre z nich mogą prowadzić nawet do zagrożenia życia. Spożywanie glutenu przez osoby z celiakią prowadzi do zniszczenia jelit, a taki stan rzeczy utrzymujący się przez dłuższy czas może spowodować m.in.:

• Problemy z kośćmi (takie jak np. osteoporoza).
• Ryzyko rozwoju innych chorób autoimmunologicznych, np. cukrzycy typu 1.
• Zwiększone ryzyko zachorowania na nowotwory.
• Problemy z płodnością w przyszłości.

To tylko część komplikacji mogących wyniknąć z nieleczonej lub niezdiagnozowanej celiakii u dzieci. Wiele osób lekceważy tę chorobę, co często przynosi bardzo negatywne skutki.

Dieta bezglutenowa u dziecka – wskazówki

Podstawą leczenia celiakii jest ściśle przestrzegana dieta bezglutenowa. Obejmuje ona wyeliminowanie wszystkich produktów zawierających gluten, takich jak np. pszenica, żyto, jęczmień i wszystkie produkty z nich wytwarzane. Przejście na dietę bezglutenową może stanowić duże wyzwanie, szczególnie dla dziecka, ale jest kluczowe dla zapewnienia zdrowia i dobrego samopoczucia dzieci z celiakią. 

Oto kilka rad, którego warto wdrożyć stosując dietę bezglutenową u dziecka:

• Edukacja – zadbaj o to by dziecko wiedziało czym jest gluten i w jakich produktach się znajduje. Wspieraj dziecko emocjonalnie, podkreślając, że dieta bezglutenowa jest ważna dla jego zdrowia.
• Poinformuj osoby z otoczenia dziecka – przekaż informację o chorobie dziecka nauczycielom, personelowi szkolnemu i opiekunom.
• Zadbaj o warunki do przygotowywania posiłków – przygotowując posiłki w domu używaj osobnych naczyń i akcesoriów kuchennych, aby uniknąć krzyżowego zanieczyszczenia glutenem. Przechowuj produkty bezglutenowe z dala od produktów zawierających gluten.
• Kontroluj stan zdrowia dziecka – dieta bezglutenowa może czasami prowadzić do niedoborów składników odżywczych. Konsultuj się regularnie z dietetykiem, aby upewnić się, że dieta dziecka jest zrównoważona i zawiera wszystkie niezbędne składniki odżywcze.

Rozpoznanie i leczenie celiakii u dzieci jest niezbędne do zapewnienia im zdrowego rozwoju. Wczesna diagnoza i przestrzeganie diety bezglutenowej mogą zapobiegać długoterminowym komplikacjom i poprawić jakość życia dziecka. Ważne jest, aby rodzice i opiekunowie byli świadomi objawów celiakii i dokładali wszelkich starań by dziecko przestrzegało zaleceń dietetycznych.